بوکس

بوکس، مشت‌زنی^[۱] یا باکسینگ (به انگلیسی: Boxing، /bɑː k.sɪŋˈ/) یکی از رشته‌های ورزش رزمی است که در آن دو نفر با ضربات مشت در دو نوع آماتور و حرفه ای، با یکدیگر مبارزه می‌کنند. بوکس تاریخچه‌ای طولانی در کشور یونان دارد. البته بوکس مدرن در واقع از کشور آمریکا سرچشمه می‌گیرد و یکی از قویترین و کارامدترین رشته‌های رزمی است.در حال حاضر بوکس به‌عنوان کشنده ترین و قویترین هنر رزمی در جهان به شمار میرود.مسابقات این ورزش معمولا با ناک اوت به پایان میرسد و به‌ همین دلیل مسابقات آن از خشونت بسیار بالایی برخوردار است.بوکس یکی از مفیدترین ورزش های رزمی جهان برای سلامتی به شمار میرود.هنرآموزان این رشته برای حرفه ای شدن لازم است تمرینات روحی و استقامتی زیادی داشته باشند.

فلوید میودر:

درحال حاضر فلوید میودر با ۵۰ برد و ۰ شکست (در مسابقات رسمی) شکست ناپذیر ترین بوکسور جهان است.

تاریخچهٔ بوکس

مسابقه ورزش بوکس به‌طور رسمی در ششصد و هفتاد و هفت سال پیش از میلاد مسیح در بیست و سومین بازی المپیک در هاین که نخستین نبرد این ورزش است شروع شده و «ابراستوس» اهل سمیرنا در این مسابقه فاتح و قهرمان شناخته شد.

این‌که قدیمی‌ترین نبرد بوکس به چه نوع صورت گرفت و چگونه با یکدیگر می‌جنگیدند معلوم نیست. چنان‌که در تواریخ روم ذکر شده‌است که طرفین مشت‌های خود را به چرمهای خامی محکم بسته و سعی می‌کردند که با ضربات محکمی از این مشت‌های سخت و سنگین حریف را از پای درآورند. البته این مسابقات بدون رعایت وزن بدن انجام می‌شد.

ملائکوماس که پدرش نیز چهل و پنج سال پس از میلاد مسیح فاتح بوکس و قهرمان المپیک گردیده بود، عموم رقیب‌های خود را تنها با فن (نه با زور و قدرت) مغلوب می‌ساخت. مسابقه‌هایی که بدین صورت وقوع می‌یافت بدون انقطاع بود و دائماًّ در میدان‌های مسابقه یک ورزشکار با قهرمانان آماده به نبرد بوده و هرکس که از بین تماشاچیان داوطلب مسابقه بود دست خود را بلند می‌کرد. ملائکوماس قهرمان رومی که در اکثر نبردهای ورزشی بدین نوع فاتح می‌گردید بالاخره در یک مسابقه که حریف او کشته شد به شهرت بسزایی دست یافت. در این مسابقه‌ها قهرمانان دوره امپراتوری روم دست‌های خود را باآلتی شبیه به دستکش که روی آن میخ‌های محکم فولادی کوفته شده بود مجهز می‌کردند و نیز یک نوع دستکش مخصوص دیگر که از چرم‌های سخت و محکم تشکیل شده بود در دست می‌گرفتند و مسابقه را شروع می‌کردند. این مسئله که با استفاده این دستکش‌ها در هر مسابقه یکی از دو طرف حتماً سخت مجروح یا مقتول می‌شد، سبب منسوخ شدن برگزاری مسابقه‌های بوکس بدین نحو گردید. در واقع بازی بوکس با از بین رفتن مسابقه‌های المپیک توأم گردیده و در سال ۴۰۰ بعد از میلاد قهرمانان ورزش‌های مختلف بوکس را به کلی فراموش کردند. در همان عصر یا چند قرن بعد ورزش کشتی‌گیری که خطرات آن کمتر از این‌گونه بوکس‌ها نبود متداول شد و از ورزش‌های عمومی گردید.

مقارن با آغاز قرن هیجدهم مجدداً بازی بوکس و کشتی‌گیری که هر دو از بین رفته بودند شروع شد به‌طوری‌که حکایت می‌شود یک نفر کشیش ایتالیایی که نامش «سن برنادن» بود به جوانان عصر خود فن بوکس را می‌آموخت و منظورش از این عمل این بود که دوئل (مبارزه با شمشیر) که پیوسته با مرگ یکی از دو حریف پایان می‌یافت را منسوخ نماید و به جای آن نبرد با مشت که خطر آن کمتر است، متداول کند. سن برنادن رواج این فن را یک نوع احسان و نیکوکاری می‌دانست از این رو او را پدر بوکس نامیده‌اند.

در لندن هم یکی از استادان شمشیر بازی به نام جمس فیک مدرسه ورزش بزرگی دائر کرد که گذشته از تعلیم شمشیر بازی و نیزه‌پرانی و غیره فنون بوکس را نیز به شاگردان خود می‌آموخت.

جمس فیک برای مشت‌زنی قواعد و قوانین مخصوصی وضع نکرد، بلکه مثل امروز محوطه‌ای که اطراف آن با طناب محصور است ایجاد کرد و به شاگردان خود چنین اجازه داد که در حین بوکس حق دارند یکدیگر را گرفته و به شکل کشتی به زمین زنند در این کشتی‌گیری هر کس که بر زمین‌نمی‌خورد فاتح محسوب می‌شد. برای این چنین مسابقه‌ها چنان‌که ذکر شد قواعد خاصی وضع نشده بود از این لحاظ بسیار خطرناک می‌شد و داوطلبان بوکس پس از مشت زدن و گلاویز شدن با یکدیگر گاهی هر دو به زمین‌می‌خوردند و در نتیجه تعیین و معرفی فاتح بسیار مشکل می‌شد.

پس از ایجاد بوکس به این صورت یکی از استادان ورزشکار انگلیسی موسوم به چک بروکتون در سال ۱۷۴۹ در مسابقه‌ای که داور قوانین و دستورات مخصوص وضع کرد وسعت میزان مسابقه و عده اشخاصی که حق ورود به محوطه میدان بازی را داشتند معلوم کرد؛ ولی هنوز این بازی به‌طور رسمی معمول نشده بود و در هر جا که مشت زن‌ها مسابقه می‌دادند پلیس آن‌ها را متفرق می‌ساخت.

در قرن هیجدهم با اینکه انواع ورزش‌ها در انگلستان بحد اعلای ترقی خود رسیدند اما قهرمانان بسیاری به این دلیل که تصور می‌شد برای پیروزی در بوکس یکی از داوطلبان حتماً بایستی کشته یا سخت مجروح گردد بوکس را ورزش خطرناکی تلقی می‌کردند، و اهمیتی به این ورزش نمی‌دادند.

«جون جاکسون» که از استادان بوکس قرن هیجدهم بود تدریجاً بوکس را رسمی‌کرد و چون خود استاد بی نظیری بود در هر مسابقه مبالغ هنگفتی عاید او گردید زیرا از همان موقع جوائز سنگینی برای قهرمانان این فن معین شده بود. این شخص نخستین مشت زن و قهرمان عصر خود بود و توانسته بود این ورزش را در دنیا رواج دهد.

در سال ۱۸۳۵ جمس پورله ورزشکار انگلیسی این ورزش را به آمریکا برد؛ ولی پیشرفت آن به قدری سریع بود و به اندازه‌ای آمریکایی‌ها به این ورزش راغب بودند که در سال ۱۸۶۰ یعنی ۲۵ سال پس از ورود این ورزش در آمریکا جون سن هیس آمریکایی توانست در سرزمین انگلستان که این بازی وضع شده و قرن‌ها قهرمانان دنیا از آن مملکت بوده‌اند فاتح گردد و در تمام دنیا بی‌رقیب باشد.

با آن که جک بروگتون مدت‌ها بود که دست کش مخصوص بوکس را اختراع کرده بود ولی بیش از یکی دو مورد آن را به کار نبرده بودند و در اکثر مسابقه‌ها با مشت گره شده و بدون دست کش با یکدیگر می‌جنگیدند از همین جهت مدت مسابقه و دوره آن خیلی طول می‌کشید طویل‌ترین دوره‌ای بوکس که در سال ۱۸۲۴ در ۲۳ ژوئیه بین قهرمانان آمریکایی میکه مادن و بیل هایس انگلیسی در انبرگ انگلستان انجام شد. این مبارزه جمعاً شش ساعت و سه دقیقه به طول انجامید.

ورزش بوکس با وضعیت کنونی از سال ۱۸۹۰ یعنی پس از آنکه مارکیز کوئینزبری قواعد جدیدتری وضع کرد و استعمال دست کش بوکس را رسمی‌کرد شروع شد. او مدت هر دوره بوکس را سه دقیقه و فواصل بین دورها را یک دقیقه معین کرد و چون این دستور می‌توانست نتیجه نیکویی برای ورزیدن و رفع خستگی بشود از طرف عموم ورزشکاران دنیا قبول شد و طریقه‌ای که کینز معین کرده بود متداول و مرسوم گردید.

برای اولین دفعه مسابقه با وضع جدید در سال ۱۸۹۲ در هفتم سپتامبر در ارولئون بین جون سولیوان آخرین قهرمان مشت‌زن بدون دست کش که قهرمان تمام آمریکا بود و جوانی بیست و شش ساله موسوم به جمس می‌کوربت که او نیز آمریکایی و از رقیب خود دو سال کوچک‌تر بود انجام و پس از ۲۱ دوره (راند) مبارزه قهرمان قدیم دنیا که بدون دستکش عنوان و مقام عجیبی پیدا کرده بود مغلوب قهرمانی شد که با دستکش بوکس را آموخته بود.

پس از گذشت چندین دهه از ورود بوکس به آمریکا این ورزش جزو رده محبوبترین ورزش‌های آمریکا قرار گرفت و از این سو پای مافیا به این ورزش بازگردید تا جایی که در سال ۲۰۱۱ این ورزش با انتقال مالی سالیانه ۶۸۲ میلیارد دلار در رده ۲ پر مبادله‌ترین ورزش‌های جهان پس از اسب دوانی قرار گرفت.

تاریخچهٔ بوکس در ایران

در متون ادبی پارسی، از مشت زنی یاد شده‌است [برای مثال گلستان سعدی]؛ حال این که آن مشت زنی به چه مقدار به ورزش بوکس امروزی شبیه بوده‌است نیاز به بررسی دارد. معروف است که هوارد باسکرویل از آمریکا که به عنوان مدرس کالج آمریکایی (مدرسه مموریال) در تبریز منصوب شده بود، نخستین کسی است که ورزش بوکس را به ایران آورد. او بعدها با مشروطه‌خواهان ایران همراه شد و در جریان جنبش مشروطه و تلاش برای شکستن محاصرهٔ تبریز در این شهر کشته شد. شایان ذکر است در دوره‌ای که نفت در ایران کشف شد و مهندسین و کارگران اروپایی وارد ایران شدندو با مسابقه برگزار کردن بوکس باعث آشنایی بیشتر مردم با این ورزش شدند سال‌هایی که صنعت سینمای ایران ترقی کرد جوانان روی پرده سینما این ورزش را دیده و با خود تمرین می‌کردند چند نفری هم که در آن سال‌ها برای تحصیل به خارج رفته بودند با این ورزش آشنا شدند. در سال ۱۳۱۴ یک مهندس اهل چک اسلواکی موسوم به فایت که مأمور ایران در کمپانی اشکودا در تهران شده بود وارد ایران شد. فایت یکی از قهرمانان معروف سنگین وزن اروپا بود و یک بار هم ماکس شملینگ آلمانی را مغلوب کرده بود. چند نفر از علاقه‌مندان در آن دوران نزد او مشغول به تمرین شدند که آقایان ناطقی (محصل مدرسه نظام) و استوار زنگنه پور از جمله این افراد بودند.

در همین سال‌ها در بعضی از شهرهای ایران جوانان به این ورزش آشنا شدند برای مثال در مشهد منوچهر مهران و حسین بنایی و چند نفر دیگر نزد یک نفر آلمانی مهندس برق به تمرین این فن مشغول بودند.

از سال ۱۳۱۸ که به دستور رضا شاه مسابقات قهرمانی کشور رشته‌های مختلف ورزشی شروع شد تا سال ۱۳۲۴ این ورزش جزء برنامه نبود. علت اصلی نبودن وسائل و مربی و نبودن مقررات لازم بود. بالاخره در سال ۱۳۲۳ این ورزش مورد توجه اداره تربیت بدنی واقع شد و برای اولین دفعه به‌طور رسمی جزء برنامه مدارس و دانشکده‌ها شد. این مسابقه با وسائل و قضاوت آمریکایی‌ها و «محمد پور» و «عبدالله نادری» انجام شد. در سال ۱۳۲۴ برای اولین بار با کمک اولیای ارتش آمریکایی مقیم ایران و با واگذاری مقدار کافی وسائل و قضاوت و لوازم مورد احتیاج مسابقه دستجات آزاد انجام شد.

در المپیک ۱۹۴۸ لندن که ایران برای نخستین بار در المپیک شرکت داشت. بوکسورها نیز به مسابقات اعزام شدند که به موفقیتی دست نیافتند. بوکس در ایران پس از فعالیتی ۳۴ ساله با پیروزی انقلاب تعطیل شد. البته هیچ قانون یا فرمان رسمی یا فتوای مذهبی مشخصی مطرح نشد. این رشته در سال ۱۳۶۸ دوباره راه‌اندازی شد و احمد ناطق نوری که چندین سال نمایندگی مجلس را بر عهده داشت، ریاست فدراسیون آن را بر عهده گرفت؛ اما همچنان مورد بی‌توجهی مسئولان حکومت قرار داشته‌است، به‌طوری‌که تنها پخش مستقیم تلویزیونی این رشته به دیدار فینال وزن ۹۱- کیلو بازی‌های آسیایی دوحه بین علی مظاهری و حریف سوریه‌ای بازمی‌گردد. به گفتهٔ احمد ناطق نوری که تا سال (۱۳۹۵) ریاست فدراسیون را بر عهده داشت مقامات عالی جمهوری اسلامی از جمله سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی و حسین‌علی منتظری قائم مقام سابق رهبری با این رشته مخالف بوده‌اند هرچند دستوری مبنی بر ممنوعیت آن نداده‌اند: «ایشان خامنه‌ای یکی دو بار از اینکه بنده در بوکس هستم گلایه کردند و به اخوی ما [گفتند] که این احمد آقای شما چرا رفته بوکس را گرفته‌است. من به ایشان -اخوی‌مان- گفتم به ایشان بگویند اگر حرام است من دیگر انجام نمی‌دهم. یک بار هم در یک جمع عمومی گفتند من نمی‌دانم این آقای ناطق مجوز فدراسیون بوکس را از کجا گرفت. چون ممنوع نشده بود که مجوزش را بگیرم. یک عده بی‌خودی ۱۰ سال تعطیلش کرده بودند. آقای منتظری گفته بود: «این چه ورزشی است؟ وحشی‌گری است. ببندیدش.» یک عده آمدند بستند. فتوا هم نداده بود. در یک جمعی گفته بود.»^[۲]

چارت سازمانی هیئت بوکس

چارت سازمانی هیئت بوکس از چند نفر ورزشکار اعم از بوکسر یا غیربوکسر (اغلب رزمی کار) تشکیل شده‌است که وظیفه مدیریت بوکس آن منطقه را عهده‌دار می‌باشند. چارت سازمانی به صورت زیر می‌باشد:

 -- رئیس هیئت—نایب رئیس—دبیر هیئت—خزانه دار—اعضای هیئت رئیسه

– مسئولین کمیته‌ها که شامل:

 -- کمیته مربیان—کمیته داوران—کمیته انضباطی—کمیته مسابقات—کمیته استعدادیابی

در ۴ مورد اصلی (رئیس هیئت، نایب رئیس، دبیر هیئت، خزانه دار) چارت هیئت بوکس نباید اعضای تکراری بکارگیری شود ولی موارد دیگر می‌تواند از این قانون پیروی نکند و از اعضای تکراری استفاده شود. بیشتر در چارت هیئت بوکس از افراد بوکسر و رزمی کار استفاده می‌شود. در چارت هیئت بوکس از افرادی استفاده می‌شود که فاقد سوءسابقه کیفری باشند. مربیان و داوران نیز باید فاقد سوءسابقه کیفری باشند لذا اگر مربی یا داور سوءسابقه کیفری داشته باشد خلاف قانون بوده و شخص از لحاظ قانون مجرم شناخته می‌شود.

در چارت هیئت بوکس باید از افراد تحصیل کرده با حداقل مدرک دیپلم استفاده شود. مربیان و داوران نیز باید دارای حداقل مدرک دیپلم باشد در غیر اینصورت اگر مربی یا داور فاقد مدرک دیپلم به بالا باشند صلاحیت مربی‌گری و داوری را ندارند؛ لذا از لحاظ قانونی نیز باید از افرادی که فاقد مدرک دیپلم به بالا هستند جهت ورود به آزمون مربیگری یا داوری جلوگیری به عمل آورده شود و اگر متصدی برگزارکننده آزمون مدرک تحصیلی را ملاک قرار نداد نهادهای قانونی می‌توانند علیه متصدی متخلف طرح دعوا کنند.

اکثراً در چارت هیئت بوکس از افراد با تجربه در مسابقات و داوری که به اصطلاح بوکسر یا فایتر گفته می‌شود استفاده می‌شود.

وزن دستکش

وزن دستکش تا متوسط وزن ۸ اونس برابر با ۲۲۷ گرم؛ متوسط ۱۰ اونس برابر با ۲۸۴ گرم و برای سنگین وزن ۱۲ اونس برابر ۳۴۰ گرم کمتر نباشد.

• معمولاً برای مسابقات دستکش‌هایی با وزن ۸ الی ۱۰ اونس استفاده می‌شود و برای تمرین و کیسه زدن از دستکش ۱۰ الی ۱۴ انس استفاده می‌شود.
• دستکش‌هایی با وزن غیرمعمول عبارتند از: ۶-۱۴-۱۶-۱۸

محل بوکس

محل مسابقه بوکس، سکوی مشت‌زنی یا رینگ نام دارد که محوطه‌ای چهارگوش، معمولاً حدود یک متر بالاتر از سطح زمین است که اطراف آن با سه یا چهار ردیف طناب موازی محصور است.

این سکوها معمولاً از چهار طرف توسط چهار ردیف طناب با فاصله ۳۰، ۶۰، ۹۰ و ۱۲۰ سانتیمتر از زمین پوشیده شده‌اند. قطر طناب‌ها یک اینچ و روی آن توسط پارچه نرمی یا لاستیک پوشانده می‌شود. اندازه استاندارد رینگ بوکس آن از داخل طناب‌ها ۶٫۱۰ × ۶٫۱۰ متر مساوی با ۲۰ ×۲۰ فوت و از خارج ۸ × ۸ متر مساوی با ۲۶ × ۲۶ فوت است.

کف محوطه بوکس بایستی با تشک پوشانیده و روی تشک را نیز با برزنت محکم شده و توسط طناب به کف محوطه بسته شود.

وزن های مسابقه

مسابقات بوکس آماتور در یازده گروه وزنی و مسابقات بوکس حرفه‌ای در پانزده وزن برگزار می‌شود.

نکاتی در مورد امتیازات مسابقه

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ بوکس موجود است.

1. تعداد ضربات – ضرباتی که مطابق قانون و بدون دفاع به هدف اصابت نماید
2. .
3. حمله و روش صحیح بوکس لازم است کاملاً مورد نظر باشد.
4. ضربات خطا و غیر فنی حساب نمی‌شود
5. در موقعی که داور وسط خطا را دیده و تذکر می‌دهد در صورتی که از سه بار بیشتر تکرار شود امتیاز کسر شود

توسط داورها ضربات صحیح بایستی با مشت بسته و با سطح جلو چهار انگشت یا چهار بند دست زده شود. محل صحیح ضربات جلوی صورت و طرفین آن، جلوی بدن بالاتر از کمربند و طرفین ضربه زده شود، روی ساعد و بازو و دستکش امتیاز نخواهد داشت. نسبت به اتفاقات آنی تصمیم داور وسط قطعی است و در غیر این صورت کمیته مسابقات تصمیم لازم را می‌گیرد.