بسیاری فناوری اطلاعات را مترادف با كامپیوتر می دانند. این تلقی، از آنجاكه موتور محركه این فناوری كامپیوتراست چندان بیهوده نیست. اما ازآنجا كه تنها بیانگر گوشه ای از تغییرات است كه در اثرورود به این مرحله حیات به وجود آمده (یا خواهد آمد) دور از واقعیت است اگرچه در حال حاضر بسیاری از افزارهای مبتنی برفناوری اطلاعات مشخصات كامپیوتری نیستند اما آنچه رشته همه كاربردهای مختلف این فناوری را به هم پیوند می دهد جریان اطلاعات و پردازش آن است.

اما به راستیفناوری اطلاعات چیست؟ همچنان كه اشاره شد خاستگاه اصلی این فناوری ظهور كامپیوتر، توسعه شبكه های مخابراتی و نیاز روزمره به آن ماهیت و ابعاد گسترده تر بخشیده است. همین موضوع تعریف دقیق فناوری اطلاعات را با مشكل مواجه می كند به طوری كه تعاریف مختلفی برای آن ارایه شده كه مهمترین آنها به این شرح است:
۱) فناوری اطلاعات تلفیقی از دستاوردهای مخابراتی، روش ها و راهكارهای حل مساله و توانایی راهبری با استفاده از دانش كامپیوتری است.

۲) فناوری اطلاعات شامل موضوعات مربوط به مباحث پیشرفته علوم و فناوری كامپیوتری، طراحی كامپیوتری، پیاده سازی سیستم های اطلاعاتی و كاربردهای آن است.

۳) فناوری اطلاعات تلفیقی از دانش سنتی كامپیوتر و فناوری ارتباطات به منظور ذخیره پردازش و تبادل هرگونه داده (اعم بر متن، صوت، تصویر و…) است.

۴) فناوری اطلاعات عبارت است از: همه اشكال فناوری ساخت، ذخیره سازی، تبادل و به كارگیری اطلاعات در شكل های گوناگون: اطلاعات تجاری، مكالمات صوتی، تصاویر ساكن و متحرك، ارایه چند رسانه ای و سایر اشكالی كه هنوز به وجود نیامده اند.

۵) فناوری اطلاعات مجموعه ای از سخت افزار، نرم افزار و فكرافزار است كه گردش و بهره برداری از اطلاعات را امكانپذیر می سازد.

۶) فناوری اطلاعات عبارت است از همه شكل های فناوری كه برای ایجاد، ذخیره و استفاده از شكل های مختلف اطلاعات شامل: اطلاعات تجاری، مطالعات صوتی، تصاویر متحرك، داده های چند رسانه ای و… به كار می رود.

۷) فناوری اطلاعات شاخه ای از فناوری است كه با استفاده از سخت افزار، نرم افزار و شبكه افزار، مطالعه و كاربرد داده و پردازش آن را در زمینه های: ذخیره، دستكاری انتقال، مدیریت، جابجایی، مبادله، كنترل، سوییچینگ و داده آمایی خودكار امكانپذیر می سازد.

به هر حال هر یك از تعاریف فوق وجهی از ویژگی های فناوری اطلاعات را بیان می كند كه بعضا ممكن است حتی نامتجانس با هم باشد اما می توان گفت: عبارت فناوری اطلاعات به كرات در زمینه های نو و جدید در معانی مختلف به كار می رود و شاید بتوان گفت تنها توافقی كه بر معنای آن وجود دارد این است كه فناوری اطلاعات موضوعی داغ است.

پاسخ به این سوال كه نیروی كار فناوری اطلاعات كیست؟ این است كه نیروی انسانی به عنوان سرچشمه مغز افزاری مهم ترین ركن چنین جوامعی محسوب می شود. ورود موفق به عصر اطلاعات بدون توجه به تدارك زیرساخت انسانی مناسب امری محال محسوب می گردد.

بنابراین ضروری است همچنان كه می دانید فناوری اطلاعات موجب تحولات شغلی در جامعه خواهد شد به گونه ای كه برخی از مشاغل حذف و فرصت های شغلی جدید ایجاد می شود. بی گمان اجرای موفق چنین مشاغلی از عهده افرادی برمی آید كه از دانش و مهارت های لازم در زمینه فناوری اطلاعات برخوردار باشند.

براساس استانداردهای مهارتی NWCET طبقات شغلی IT را می توان چنین در نظر گرفت در طبقه مدیریت و توسعه پایگاه اطلاعات مشاغلی مانند: تحلیلگر اطلاعات، مدیر پایگاه اطلاعات، توسعه دهنده پایگاه اطلاعات. معمار اطلاعات، مدل كننده اطلاعات، معمار دانش را داریم.

در طبقه رسانه رقمی (دیجیتال): سازنده انیمیشن، هنرپیشه دوبعدی‎/سه بعدی، متخصص واقعیت مجازی، نویسنده چند رسانه ای، متخصص رسانه، طراحی رسانه را داریم.

در طبقه شغلی تحلیل سیستم های بنگاهی و ادغام آنها مشاغلی همانند: تحلیلگر سیستم، ادغام كننده سیستم. متخصص تجارت الكترونیكی، مدیر سیستم اطلاعات، تحلیلگر زیرساخت، مامور اطلاعات عمده را داریم.

در مدیریت و طراحی شبكه: تكنسین شبكه، مهندس شبكه، تحلیلگر عملیات شبكه، تحلیلگر ارتباطات دیتا، معمار شبكه و…

این طبقات شغلی IT كه در بالا به تعداد محدودی از آنها اشاره كردیم و نمونه مشاغل را در هر سطح بررسی كردیم تنها ۴۰ درصد از نمونه مشاغل مرتبط با فناوری اطلاعات می باشد.

فناوری اطلاعات و دولت: در گذشته و پیش از انقلاب صنعتی ارتباط بین بخش های حكومتی محدود بود، بنابراین حكومت ها از نوع چند پارچه بودند و حكومت مركزی نظارت بر حكومت های محلی را به عهده داشت. با استمداد از فناوری هایی كه در عصر صنعت خلق شده اند فاصله جوامع كوتاهتر گردیده و اعمال حاكمیت به طور بسیط ممكن گشت.

در گذشته به علل گوناگونی دمكراسی عمومی میسر نبود و تنها در محدوده كوچكی رای گیری انجام می گرفت. با ظهوری كه مولود عصر صنعت است باز هم فاصله ها كمتر شده و هر كشور به صورت دهكده كوچكی درمی آید كه در آن:

▪ رابطه هیأت حاكمه و مردم گسترش می یابد لذا مردم سریع تر، از فعالیت های دولتمردان آگاه می شوند.

▪ رابطه هیأت حاكمه و مردم گسترش می یابد، لذا مردم سریع تر از فعالیت های دولتمردان آگاه می شوند.

▪ مردم به صورت وسیع تری در سیاست گذاری شركت می كنند.

دولت و هیأت حاكمه ای كه از فناوری اطلاعات برای جنبه های مختلف اعمال حاكمیت استفاده كند، دولت الكترونیكی نامیده می شود، چنین دولتی استفاده سهل و آسان از فناوری اطلاعات را برای ارایه خدمات دولتی به صورت شبانه روزی به شهروندان میسر می سازد. بنابراین می توان گفت كه: مردم دولت را بر سرانگشتان خویش خواهند داشت.

قابلیت هایی كه انتقال از مدیریت عمومی و سنتی به مدیریت الكترونیكی ارایه می كند آنچنان شناخته شده نیست اما می توان به این موارد اشاره كرد.

شكل جدید تحویل اطلاعات- روش های جدید دسترسی شهروندان به اطلاعات- روش های جدید تعامل و مبادله اطلاعات با شهروندان- شكل های جدید ایجاد انجمن ها به صورت محلی و عمومی از طریق روش های online– شكل های جدید دخالت مردم در فرآیند قانون گذاری و سیاست گذاری- راه های جدید توسعه مهارت ها برای شركت فعال مردم در دولت الكترونیك روش های جدید كاهش شكاف دیجیتالی با توسعه خدمات همگانی دسترسی به اطلاعات- خدمات پرداخت online نظیر: پرداخت مالیات، عوارض و صورتحساب آب، برق، گاز و تلفن و… – خدمات دلالی الكترونیكی، فرم های الكترونیكی و نظر خواهی online و بسیاری موارد دیگر كه اشاره به آن ها در این مكان نمی گنجد.

در جامعه اطلاعاتی آموزش نیز دستخوش تغییر می شود. پیشرفت فناوری شبكه و بسترهای مخابراتی نظیر انتقال متن، صوت و تصویر نوع جدیدی از آموزش به نام آموزش الكترونیكی را پدید آورده است.

آموزش الكترونیكی، آموزشی مبتنی برفناوری اطلاعات است كه گستره وسیعی از كاربرها، از جمله آموزش مبتنی بر وب، آموزش مبتنی بر كامپیوتر و كلاس های مجازی را دربرمی گیرد. آموزش الكترونیكی تصویری از تكامل آموزش های شركتی و شخصی در مقایسه با آموزش سنتی است.

به عبارت دیگر آموزش الكترونیكی به استفاده از فناوری برای تحویل محتوا اشاره دارد كه كارایی و دانش را بهبود می بخشد.