معرفی رشته مکاترونیک

امروزه کمتر محصول صنعتى را مى توان یافت که ترکیبى از حوزه هاى مختلف مهندسى نباشد. این ترکیب در محصولات محیط زندگی مشهود است از ساعت مچى تا تجهیزات الکترونیکی محیط ادارى و خانگی، دوربین هاى خودتنظیم، روبات هاى صنعتى، خودروها، رایانه­ها، تلفن­هاى همراه، محصولات دفاعى مدرن و تجهیزات پزشکى مثال­هایى از ترکیب حوزه هاى مهندسى مذکور است.

مکاترونیک را فصل مشترک چهار حوزه، مهندسی یعنی مکانیک، الکترونیک(و برق)، کامپیوتر و کنترل می‌دانند. البته ترکیبات سه گانه‌ای نیز از این موضوع  ارائه شده است، مانند ترکیب کامپیوتر، الکترونیک و مکانیک، که در این تعبیر، کنترل بصورت بخش بدیهی شاخه‌های دیگر فرض شده است.

 در حقیقت مکاترونیک بر اصول اساسی این علوم تأکید می‌کند، “مکاترونیک علم جدیدی نیست، بلکه نگاه جدیدی است“. بنابراین هدف اصلی، ایجاد این نگاه و تفکر چند رشته‌ای است.

ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ روز اﻓﺰون ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﺎوري اﻃﻼﻋﺎت و اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ، ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﻗﺪرت و رﯾﺰﭘﺮدازﻧﺪهﻫﺎ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ-ﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ، ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺿﺮورت ﺟﺪي ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﻬﺘﺮ و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﻤﺘﺮ و زﻣﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ، اﻓﻖ ﺟﺪﯾﺪي را در ﻃﺮاﺣﯽ و ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﮑﺎﺗﺮوﻧﯿﮑﯽ ﭘﺪﯾﺪ آورده اﺳﺖ.

امروزه مکاترونیک در زمینه‌های صنایع سبک و سنگین، تجهیزات خانگی، هوافضا، مهندسی پزشکی، داروسازی، سامانه‌های دفاعی، تولید و اتوماسیون ، خودروسازی و مقولهء رباتیک و…  سبب تحولات شگرفی شده است.

در ﮐﺸﻮر اﯾﺮان ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ در ﺗﺮاز ﺗﮑﻨﺴﯿﻦ ﻣﮑﺎﺗﺮوﻧﯿﮏ در ﺑﺴﯿﺎري از ﺑﺨﺶ ﻫﺎ ﻫﻨﻮز ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﺗﮏ ﺣﻮزه اي (ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ- اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ- ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ) ﻣﺸﮑﻼت ﺧﻮد را رﻓﻊ ﻧﻤﺎﯾﺪ.

مشاغل قابل احراز در رشته مکاترونیک

از سال تحصیلی ۹۵ رشته مکاترونیک به خانواده ۴۱ رشته ­ای شاخه فنی و حرفه ­ای پیوست و در ۶ هنرستان کشور بهترین هنرجویان خود را یافت.

تعدادی از مشاغل قابل احراز برای فارغ التحصیلان هنرستانی در رﺷﺘﻪ ﻣﮑﺎﺗﺮوﻧﯿﮏ در شکل روبرو نشان داده شده است.

مسیرهای توسعه حرفه ای رشته مکاترونیک

گرچه هدف اصلی رشته­ های فنی و حرفه ای ورود فارغ التحصیلان به بازار کار است اما همه هنرجویان شاخه فنی و حرفه ای از جمله هنرجویان این رشته می توانند از طریق ورود به دانشگاه و طی مراحل زیر در مقاطع بالاتر از کاردانی تا دکتری ادامه تحصیل دهند.

ویژگی های دانش ­آموزان ورودی به رشته مکاترونیک

جدول دروس رشته مکاترونیک

هنرجویان این رشته در طی سه سال دروس زیر را طی کرده و به شایستگی­های لازم می رسند – ردیف نهم (خوشه دروس شایستگی های فنی) دروس تخصصی این رشته هستند:

  هنرجویان رشته مکاترونیک در دوره سه ساله هنرستان و در قالب دروس تخصصی شایستگی­های متنوعی را کسب می کنند؛ به طور مثال در پایه دهم درس «نصب و راه­اندازی مصنوعات مکاترونیکی» هنرجویان در قالب پروژه ساخت تخت شایستگی­های اره­، سوهان، خم­، پرچ، جوش و سازو کار حرکتی(مکانیزم) را کسب

می­کنند. در ادامه تختی که با یک اهرم می­توانست پشتی آن تغییر وضعیت دهد مکاترونیکی کرده و با موتور الکتریکی و مدارهای الکترونیکی مربوطه آن­را تغییر وضعیت می­دهد. در نهایت با به­کارگیری مدارهای پیشرفته کنترلی از طریق بلوتوث تلفن همراه این­کار را انجام
می­دهد.

همچنین در درس«نگهداری و تعمیر سیستم­های سرمایشی و گرمایشی مکاترونیکی» هنرجویان یک کولر را به سیستم مکاترونیکی مجهز می­کنند، در ادامه دستگاه­هایی(ماشین جوجه­ کشی و دمنده) را با سنسورهای مختلف کنترل می­کنند و نهایتا با روند نصب و طراحی آبگرمکن­های خورشیدی و سیستم­های فتوولتائیک(سلول خورشیدی) مهارت پیدا می­کنند.

در سال­های آتی نیز در موضوعات متنوع و مفیدی از جمله سیستم­های هیدرولیک و پنوماتیک، هوشمندسازی ساختمان، plc و .. کسب شایستگی می­کنند تا همزمان با تحصیل و بعد از فارغ­التحصیلی بتوانند در جامعه مشغول به کار شده یا در آینده ادامه تحصیل دهند.

لازم به ذکر است هم اکنون در دانشگاه­های مطرح کشور از جمله دانشگاه تهران این رشته در مقاطع تحصیلات تکمیلی پذیرش دانشجو دارد.هنرستان­های مجری این رشته از قدیمی­ترین و بهترین هنرستان­های کشور می ­باشند.

جدول زیر سرفصل ها و بعضی از مطالب کتب تخصصی پایه دهم این رشته را نشان می دهد.

جدول زیر لیست تخصصی کتب پایه دهم این رشته را نشان می دهد. با کلیک بر روی هر تصویر می توانید مطالب آن کتاب را دانلود کنید.